Η κυκλαδική τέχνη φθάνει στην ωριμότητά της κατά την Πρωτοκυκλαδική ΙΙ περίοδο (2700-2400/2300 π.Χ.) με τη δημιουργία του χαρακτηριστικού τύπου ειδωλίου, που θα κυριαρχήσει για τους επόμενους πέντε αιώνες. Ο τύπος αυτός αποκαλείται «κανονικός», επειδή χαρακτηρίζεται από σταθερούς μορφολογικούς κανόνες και καλλιτεχνικές συμβάσεις, όπως τα διπλωμένα χέρια πάνω από την κοιλιά (με το αριστερό πάντα πάνω από το δεξί), τα ελαφρώς λυγισμένα γόνατα, την κλίση του κεφαλιού προς τα πίσω και τα πέλματα με κλίση προς τα κάτω. Στην πλειονότητά τους, τα κανονικά ειδώλια αποδίδουν γυμνές γυναικείες μορφές, που, αρκετοί μελετητές, ερμηνεύουν ως γονιμικές ή χθόνιες θεότητες. Το θέμα της ερμηνείας, πάντως, είναι πολύπλοκο και συνδέεται άμεσα με τη χρήση των ειδωλίων: ορισμένοι ερευνητές δίνουν έμφαση στη συχνή ανεύρεσή τους σε τάφους και τα ερμηνεύουν ως αποτροπαϊκές εικόνες, υποκατάστατα θυσιών, συνοδούς των νεκρών ή αντικείμενα δηλωτικά κοινωνικού κύρους, ενώ άλλοι υποστηρίζουν τη λατρευτική τους χρήση και τα θεωρούν αναθήματα που απεικονίζουν τους πιστούς. Η παραλλαγή Σπεδού, που οφείλει την ονομασία της στο ομώνυμο πρωτοκυκλαδικό νεκροταφείο της Νάξου, αποτελεί την πολυπληθέστερη κατηγορία «κανονικών» κυκλαδικών ειδωλίων και έχει τη μεγαλύτερη εξάπλωση εντός και εκτός Κυκλάδων, καθώς και τη μεγαλύτερη χρονική διάρκεια. Τα ειδώλια της παραλλαγής αυτής παρουσιάζουν εξαιρετική ποικιλία στις αναλογίες και την απόδοση των όγκων, που συνήθως δηλώνονται με πλαστικότητα. Η ευρύτατη αυτή ομάδα περιλαμβάνει από μικροσκοπικά ειδώλια ύψους 8 εκ. έως και μνημειακά γλυπτά ύψους 1,50 μ. Η χρωματική διακόσμηση των ειδωλίων είναι γνωστή ήδη από την Πρωτοκυκλαδική Ι περίοδο (3200-2800 π.Χ.), στον βιολόσχημο τύπο, και γίνεται ακόμη πιο διαδεδομένη στα φυσιοκρατικά ειδώλια της Πρωτοκυκλαδικής ΙΙ περιόδου (2700-2400/2300 π.Χ.). Με μαύρο και γαλάζιο χρώμα αποδίδονταν συνήθως τα χαρακτηριστικά του προσώπου, καθώς και οι ανατομικές λεπτομέρειες, ενώ το κόκκινο χρησιμοποιούνταν για κοσμήματα, διάφορα εμβλήματα εξουσίας, καθώς και αβέβαιου συμβολισμού μοτίβα στο πρόσωπο και το σώμα. Το πράσινο ήταν πολύ σπάνιο και συνήθως χρησίμευε για διακοσμητικά μοτίβα. Το φυσικό περιβάλλον των Κυκλάδων εφοδίαζε τους κατοίκους με τα υλικά για την κατασκευή των χρωμάτων. Το μπλε χρώμα ήταν αζουρίτης, το κόκκινο αιματίτης, κιννάβαρι ή ερυθρή ώχρα και το πράσινο ήταν πιθανώς μαλαχίτης ή υδροξείδιο του αζουρίτη.